Veel mensen zien regen als ellendig, toch zijn we geheel afhankelijk van regen, immers geen leven zonder water. We zien aan alle kanten het klimaat veranderen, niet alleen in Nederland, maar overal. Al zullen er mensen blijven die dit ontkennen, toch zien we grote veranderingen en wat het ergste is, dat allemaal in korte tijd. Ontkenners schermen altijd met de woorden er heeft altijd al een verandering in klimaat plaats gevonden, kijk maar naar de laatste ijstijd. Klopt helemaal, maar dat proces duurde eeuwen, nu lijkt het steeds sneller te gaan. Ben je al wat op leeftijd, dan herinner je de strenge winters nog wel, waarbij het kanaal en de Donge dicht gevroren waren. Nu moeten we blij zijn als er eens nachtvorst optreed en een enkele plas dicht vriest. Vroeger breek me de bek niet open over vroeger, menigeen denkt dat het vroeger beter was.

Dongen

Als we teruggaan in de tijd, kan ik me nog een verhaal herinneren uit het begin van de jaren zeventig. Toen hadden we regelmatig strenge winters, en de Natuurvereniging Ken en Geniet ondernam wintervoederingsexpedities. We verzamelden voedsel van verschillende bronnen, zoals broodkruimels van de bakkers, hanenkuikens en slachtafval van de poelier, vis van de visboer, enz. Dit voedsel werd opgeslagen in grote tonnen, en dit gebeurde in goede samenwerking met de gemeente. Aangezien de medewerkers van de plantsoenendienst vanwege de winterse omstandigheden hun werk niet konden doen, konden ze hulp bieden aan onze wintervoederingsteams. In die tijd werden er allerlei experimenten uitgevoerd, zoals het plaatsen van een teil in de sloot langs het kanaal. Destijds konden we gratis visjes krijgen bij de dierenwinkel, die we in de teil lieten zwemmen. Dit diende als voeding voor de ijsvogel en hielp hem de winter door te komen. Ook werden er wakken gemaakt, vooral toen de Donge was dichtgevroren. Met zwaar gereedschap sloegen we op het ijs, voornamelijk bij de stuwen, waar telkens als we daar kwamen, de ijsvogel te vinden was. Ik herinner me nog de kou aan mijn handen en voeten, maar het was zeer dankbaar werk.

Regen

Regen kan een zegen zijn, soms meer voor de een dan voor de ander. Boeren bijvoorbeeld zijn de ene keer blij met regen en vervloeken het de andere keer. Begrijpelijk, want oogsten moeten worden binnengehaald, en ook nu zien we op verschillende plaatsen dat het maïs al voor de helft is geoogst. Voor natuurliefhebbers geldt eigenlijk hetzelfde: als het ’s nachts regent, vinden we dat geweldig. Maar als we eropuit willen, willen ook wij graag droog blijven. Kortom, we zitten allemaal in hetzelfde schuitje. Gelukkig zien we het waterpeil langzaam stijgen; vennen raken langzaam weer gevuld, en sloten beginnen weer te stromen. Het is herfst, en traditioneel is dit de tijd waarin watervoorraden worden aangevuld. De plas in de Natuurtuin Kandoel begint er weer beter uit te zien; we hadden ons er grote zorgen over gemaakt. Als zo’n plas opdroogt, kan de schade voor vissen, salamanders en al het andere waterleven niet worden overschat.

Bosleven

Als je het bos in gaat, zie je ook de resultaten van al die regen die op ons afkomt. Paddenstoelen schieten uit de grond; je ziet ze overal tevoorschijn komen in alle kleuren en vormen. Veel paddenstoelen kunnen in één dag verschijnen, en vaak zijn ze na enkele dagen weer verdwenen. De grote stinkzwam is er zo een, een paddenstoel die de meesten van ons wel eens hebben gezien. Het vruchtlichaam komt tevoorschijn uit een zogenaamd duivelsei, en als je er op het juiste moment bij bent, kun je het zien groeien. Het is een slijmerig geheel met een grijsgroene slijmmassa aan de top, die vliegen aantrekt. De geur van deze paddenstoel is onweerstaanbaar voor vliegen. Ze landen op de sporenmassa en nemen zo de sporen mee; de vliegen landen elders en daar kan mogelijk een nieuwe stinkzwam groeien.

Kleuren

De herfstkleuren van het bos trekken veel mensen naar buiten, vooral in het weekend kan het behoorlijk druk zijn. Het merendeel van de mensen komt echter voor hetzelfde: genieten van de prachtige herfstkleuren. Het is eigenlijk vreemd dat stervend blad zo mooi kan zijn, maar dit komt door de zelfbescherming van de bomen. Ze halen als het ware de waardevolle stoffen terug uit het blad en slaan deze op, zodat het bladgroen verdwijnt. De bomen laten dan hun bladeren vallen om zichzelf tijdens de winter te beschermen. Als je geen voedsel aan je bladeren hoeft te leveren, scheelt dat aanzienlijk in energie. De bladeren op de grond spelen ook een belangrijke rol; ze bieden bescherming tegen vorstperiodes en voeden de wortels wanneer ze in de lente worden afgebroken. De natuur zit echt ingenieus in elkaar, als we de natuur maar haar gang laten gaan.

Filmavond

Op woensdag 25 oktober hebben we echt genoten, met een volle zaal hebben we gekeken naar een bijzonder boeiende film over het Groene Woud. Mark Kapteijns heeft ons aangenaam verrast met prachtige beelden. Een volgende filmavond staat alweer op het programma en wel op woensdag 22 november. Reserveer de datum alvast in uw agenda. Tijdens deze avond neem ik u mee naar het buitenland, namelijk naar Zuid-Duitsland en het Klein Walsertal in Oostenrijk. Het is een schitterend gebied omringd door hoge bergen. De Breitach, een bergrivier, stroomt door dit gebied, waarin talloze bergbeekjes uitmonden. Deze beekjes hebben zijdalen gevormd, en daardoor stroomt er een enorme hoeveelheid water in de Breitach. Bovendien is het een regio met een uitzonderlijk rijke plantengroei, wat op zijn beurt een grote verscheidenheid aan insecten en vlinders met zich meebrengt. Hierover vertel ik meer in een volgend artikel.

Christ Grootzwagers, Natuurvereniging Ken en Geniet.