Hoe vaak lopen we niet aan dingen voorbij zonder er acht op te slaan? Meer dan we denken. Juist in onze eigen omgeving valt nog zoveel te ontdekken, simpelweg door beter te kijken. Er zijn tal van dingen waarvan we helemaal niet weten dat ze bestaan, terwijl ze toch om ons heen leven. Neem nu een bloem met een onopvallende kleur; we lopen er klakkeloos aan voorbij. Toch kan zo’n schijnbaar onbetekenende bloem van levensbelang zijn, niet direct voor ons, maar wel voor bepaalde insecten. Neem bijvoorbeeld de brandnetel, een plant die niemand echt aanspreekt omdat hij woekert en prikt, en waarvan we liever wegblijven. Echter, juist deze plant is van groot belang, vooral voor insecten en indirect ook voor vogels. Er worden namelijk eitjes op gelegd omdat de plant veel voedingsstoffen biedt voor rupsen en larven.

Brandnetel

Natuurlijk heb je verschillende soorten brandnetels; er zijn meer dan 45 soorten. In Nederland kennen we de kleine en de grote brandnetel. Kenmerkend zijn de bekende brandharen, deze beschermen de plant tegen vraat. Maar bepaalde insecten weten daar raad mee en profiteren van deze brandharen. Ze leggen hun eitjes op de plant en die krijgen gratis bescherming door die netelharen. Vlinders zijn haast afhankelijk van de brandnetel, met name de kleine vos, atalanta, gehakkelde aurelia en dagpauwoog leggen op de plant hun eitjes. Je kunt het vanzelf ontdekken, zeker als de rupsjes tevoorschijn komen. Er ontstaan gaten in de bladeren, je ziet zwarte stipjes op het blad, de uitwerpselen van de rupsen. Op een gegeven moment zie je ook de bladeren omkrullen, de rupsen spinnen met een draad het blad bijeen om daar een veilig plekje te creëren. De verpopping volgt en na een tijd komt de nieuwe generatie vlinders tevoorschijn.

Koninginnepage

De schoonheidskampioen van onze Nederlandse vlinders is toch wel de koninginnepage, een waar fladderend juweel. Het is een grote vlinder, die we helaas steeds minder zien, of komt daar verandering in? Vlinders zijn gevoelig voor elke vorm van verstoring, ze hebben hun eigen levensvoorwaarden. Soms wordt ook het nut van de vlinders over het hoofd gezien; van bijen is bekend dat ze zorgen voor bestuiving. Ook vlinders doen niet anders, ze vliegen van bloem tot bloem, elke vlindersoort heeft zijn eigen voorkeur. De koninginnepage heeft voorkeur voor diverse planten zoals venkel, wilde peen, wortel, dille, karwij, melkeppe, engelwortel en peterselie. Best wel een hele lijst van soorten planten, maar ziet u ze wel eens staan? En staan de planten er, dan is het vaak in grote velden en ja, die worden bespoten om de goede opbrengst. Weet u dat u dergelijke planten gerust in uw tuin kunt zetten? Deze echte Dongense vlinder kijkt er naar uit.

Boterbloem

Net als de brandnetel zag je vroeger overal boterbloemen, op vele plekken waren toen nog zogenaamde overplekken. Stukken grond die nog niet bebouwd waren en ware natuurtuintjes. De boterbloem met zijn kleine gele bloemen groeide in deze gebiedjes, maar ook gewoon in weiden. Toch is de plant giftig, maar net als bij het Sint-Jacobskruid, weet het vee dat ze deze plant niet moeten eten. De boterbloem geurt en het vee weet door deze geur de plant te vermijden. In tegenstelling tot het Sint-Jacobskruid is de gedroogde plant zijn giftigheid kwijt. De plant doet het goed in haast elke grond, het is geen woekeraar, maar wel een insectenlokker. Vlinders, bijen en hommels komen op de geur en kleur af. Er zijn zelfs hommels die delen van de boterbloem gebruiken bij hun nestbouw. Best slim, want de geur weert koeien en andere dieren, die mogelijk het nest kunnen vertrappen. U ziet alles in de natuur heeft zijn verbanden, veel weten we al, maar het meeste moeten we nog leren, dus zullen we zuinig moeten zijn op wat we hebben.

Klaproos

Nog even en de oranje velden worden weer zichtbaar, althans waar we het toestaan, de klaprozen komen snel in bloei. Ook van deze plant bestaan vele soorten, vaak toch met een medicinale werking, al wordt die hier en daar flink misbruikt. Papaver klinkt al anders en doet bij sommigen al een belletje rinkelen. Ja, sommige planten leveren stoffen als maanzaad, opium, heroïne en morfine. Allemaal stoffen die een medicinale werking hebben en pijnstillend zijn. Geldwolven wisten en weten daar echter gebruik van te maken en zorgen dat verslaafden hun kas spekken. De zaden van de gewone klaproos worden gebruikt op broodjes, het zogenaamde maanzaad. In het verleden werd het sap van de klaproos, het zogenaamde heksenkruid, ook ingezet in de kaas; Edammer kaas werd ermee op kleur gebracht. Wil je elk jaar klaprozen terugkrijgen, dan zul je het zaad in de grond moeten laten vallen. In het vroege voorjaar kun je dan het best de grond enigszins in beroering brengen, een keer harken is vaak al genoeg. Zo kun je jaren, gratis en voor niets genieten van een kleurenpracht.

Madelief

Een beetje nostalgisch bloempje, mijn herinneringen gaan dan terug naar de meimaand. Elke week togen we naar de Hasseltse kapel, een bedevaart. Veel drukte geeft dat tegenwoordig niet meer, maar destijds liep je in een grote optocht over de Dongense weg, richting Tilburg. Gezellig, vaak zingend en sommigen zelfs biddend. Of het nu om het geloof ging, of om de sfeer en de snoepkraam bij de kapel, dat weet ik niet meer. Wel werden er steevast op de terugweg bloemetjes geplukt en zo komen we bij de madelief. Ze groeiden overal in de bermen, de meisjes maakten er armbandjes van, voor zichzelf of voor moeders die thuis zat te wachten. Ook werden deze bloempjes in vaasjes gezet bij de veldkapel op Dent. In de christelijke traditie wordt de madelief in verband gebracht met de maagdelijkheid, dus met Maria. Het bloempje is gemakkelijk te handhaven, het zaait zichzelf en bloeit haast het hele jaar, wat wil je nog meer, tot een volgende keer.

Christ Grootzwagers, Natuurvereniging Ken en Geniet